Als het goed is hebben we de oorzaken van chronische stress nu wel zo’n beetje de revue laten passeren. Het effect van deze chronische stress momenten is voor ieder individu verschillend, maar de uitwerking op mensen uit dezelfde familie komt toch vaak overeen. Zo komen bij de mannen van mijn vaders kant bijvoorbeeld vaak hart- en vaatproblemen voor. We noemen deze gevoeligheid dan familiair. In andere families komen schildklier problemen, diabetes, of maag-darm problemen vaker voor. Depressies komen vaker binnen bepaalde families voor, maar ook chronische ziekten zoals Multipele Sclerose, Parkinson en ALS.
Zelfs bepaalde vormen van kanker komen in bepaalde families vaker voor. Slechts in een beperkt aantal is er sprake van erfelijkheid, dus van een afwijking in het DNA, zoals bij vormen van borstkanker en dikke darm kanker.
De laatste decennia is veel onderzoek gedaan naar de invloed van stress op ons lichaam.
Wat gebeurt er nu eigenlijk als er stress door ons lichaam wordt ervaren.
Stress wordt geregistreerd in onze hersenen, bijvoorbeeld omdat ons geloofssysteem wordt gefrustreerd zonder dat we ons daarvan bewust zijn. Heel vaak is ons bewustzijn behoorlijk laag waardoor we langzaam maar zeker het contact met de werkelijkheid verliezen.
In dit proces speelt ons ego een bepalende rol. Het ego doet er alles aan om ons de hele dag uit het ‘NU’ te houden door ons de hele dag bezig te houden met meestal zinloze gedachten. Veel van die gedachten zijn angsten uit het verleden die naar de toekomst worden geprojecteerd, natuurlijk niet kunnen worden opgelost, maar wel onze denkwereld in beslag nemen. We maken ons zorgen over van alles en nog wat en zijn dus niet bezig met de werkelijkheid.
Dit heeft tot gevolg dat we te maken krijgen met niet materiële krachten die tot uiting komen als gevoelens.
Angst, boosheid, eenzaamheid, liefde en haat zijn voorbeelden van gevoelens die in grote mate onze gezondheid sturen en bepalen. Zij hebben een enorme impact op ons bestaan. Wat gebeurt er al niet met ons als we bijvoorbeeld verliefd zijn? In feite kan je niet meer normaal functioneren, het lijkt wel of het contact met de hersenschors is verbroken, elk gevoel van realisme is verloren gegaan. Zelf beschouw ik verliefdheid daarom als een vrij ernstige emotie, bijna als een ziekte. Er is geen ratio meer, geen werkelijkheid, soms dus een gevaarlijke situatie. Alle ouders met dochters hebben wel eens hun hart vastgehouden als hun dochter weer verliefd werd, geen land meer mee te bezeilen.
Emoties kunnen ongemeen krachtig zijn, zo kan haat makkelijk aanleiding zijn tot moord en doodslag of ten grondslag liggen aan oorlogen.
Emoties hebben te maken en worden bepaald door de biochemie. Het zijn dus biochemische stoffen (bepaalde eiwitten) die uiteindelijk onze emoties sturen en ons gedrag bepalen. Maar ook biochemische stoffen die al of niet via blokkering of activering van genen invloed kunnen hebben op onze genetische informatie.
Door acute of chronische stress komen biochemische processen op gang die emoties als haat, angst en andere negatieve emoties opwekken en zo een negatief effect gaan hebben op het functioneren van orgaansystemen.
In het huidige medische denken wordt nauwelijks rekening gehouden met gevoelens en emoties. Zij zijn weliswaar niet tastbaar en ook niet meetbaar maar hebben wel een enorme kracht. Het verschil tussen haat en liefde is gigantisch.
Haat heeft een sterk negatief effect op ons functioneren, terwijl liefde een sterk positief effect heeft en dat terwijl deze gevoelens heel dicht bij elkaar liggen en zo maar in elkaar kunnen over gaan. Je zou kunnen zeggen dat gevoelens en emoties niet bestaan, maar ontstaan door interactie tussen mensen.
Het huidige medische denken is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek
(de ratio) hier is nauwelijks plaats voor gevoelens en emoties. Dat is dus uiterst merkwaardig omdat zij enorm veel invloed hebben op vitale processen die niet alleen verbonden zijn met onze gezondheid maar ook effect hebben op ons leven en welbevinden en zelfs op onze levensduur.
Zo is bijvoorbeeld aangetoond dat bij ratten het gevoel van eenzaamheid (isolatie van de groep) veranderingen in het DNA teweeg kan brengen waardoor tumorgroei wordt gestimuleerd. Hoeveel mensen lijden er op dit moment, door alle beperkende Corona regels, niet aan eenzaamheid. Als we het over eenzaamheid hebben is dat duidelijk iets anders dan alleen zijn.
Veel mensen zijn graag alleen en beleven dat niet als stress. Sociaal isolement, zoals door de Corona regels wordt opgelegd, wordt door velen wel als stress ervaren, er zullen allerlei negatieve emoties ontstaan waardoor zelfs ook het DNA kan veranderen.
Alle celgroepen in ons lichaam hebben verschillende functies terwijl hun DNA hetzelfde is. Het DNA draagt honderden codes die zorgdragen voor een bepaalde functie van een cel. Deze functies zijn dus gekoppeld aan bepaalde stukjes van het DNA, die we ‘genen’ noemen.
Als je dus een bepaalde functie wilt in- of uitschakelen dan kan je dat doen door een gen aan- of uit te zetten. Bewust hebben we hier gelukkig geen invloed op. Emoties en gevoelens die door chronische stress kunnen worden veroorzaakt kunnen wel degelijk veranderingen in ons DNA bewerkstelligen.
Het DNA is georganiseerd op een chromosoom, er bestaan 23 chromosomen paren waarvan het 23ste chromosomen paar het geslacht bepaalt. Een chromosomen paar bestaat uit 2 strengen DNA, een streng afkomstig van je vader en een streng afkomstig van je moeder, zij zijn als een spiraal met elkaar verbonden zijn. We noemen dat een dubbele helix.
Aan het uiteinde van ieder chromosoom bevindt zich een telomeer, dit kan je beschouwen als een plastic hulsje aan het eind van een schoenveter. Als dit hulsje kapot gaat, rafelt de veter en wordt in principe onbruikbaar.
De lengte van deze telomeren zijn van belang bij celveroudering en dus het overleven en functioneren van de cel. Bij elke celdeling wordt een telomeer iets korter, tot het moment dat de cel niet meer kan delen en afsterft. Het blijkt dat chronische stress dit proces sterk kan beïnvloeden. Het zorgt ervoor dat telomeren versneld korter worden. Dan wordt dus het verouderingsproces geactiveerd, wat onder andere tot uitdrukking komt in een vele jaren kortere levensverwachting.
Chronische stress verkort de levensverwachting, maar het is ook gebleken dat innerlijk welbevinden en ontspanning (zoals mindfulness, yoga, meditatie of sport) juist een positieve invloed hebben op onze levensverwachting.
Ondertussen wordt chronische stress wel beschouwd als een ware sluipmoordenaar. Maar het is onbegrijpelijk dat dit zo zorgeloos wordt geaccepteerd in onze maatschappij. De relatie tussen chronische stress en ziekte wordt door vrijwel iedereen aangevoeld. Blijft des te onbegrijpelijker dat er een sterke scheiding tussen lichaam en geest in onze cultuur bestaat en dat mensen erg slordig met hun geestelijke gezondheid omgaan.
Er zijn een paar mechanismen om bepaalde functies van een cel via het aan- en uitzetten van ‘genen’ te beïnvloeden.
Een belangrijk mechanisme gaat via het gebruik van ‘transcriptiefactoren’. Deze transcriptiefactoren zijn bepaalde eiwitten die als een soort DNA-schakelaars die specifieke codes naast een ‘gen’ op het DNA herkennen en door binding aan deze codes het gebruik van dat ‘gen’ reguleren. Deze specifieke code voor een transcriptiefactor zit niet slechts naast 1 ‘gen’ maar naast honderden genen.
Dus als een transcriptiefactor wordt geactiveerd, dan veranderen er vele functies.
Het blijkt nu dat chronische stress die invloed heeft op gevoelens en emoties via een complexe weg in de hersenen processen start die uiteindelijk tot gevolg hebben dat transcriptiefactoren worden geactiveerd of geremd en op deze manier dus vele functies tegelijk veranderen.
Zo is bijvoorbeeld de transcriptiefactor die de afweer remt bij gevoel van eenzaamheid, verlaagd en de factor die de afweer stimuleert, verhoogd. Dit heeft tot gevolg dat het immuunsysteem als het ware ontspoort en de kans op ontstekingsziekten, zoals auto-immuunziekten, toeneemt, maar ook effect kan hebben op het verloop van kanker.
Door chronische stress kunnen via allerlei biochemische processen chronische ziekten worden geïnduceerd en/of geactiveerd.
De veranderingen in ons genetisch materiaal kunnen soms tot 3 generaties worden doorgegeven. Dit betekent dat de veranderingen in het DNA die aanleiding waren voor een bepaalde chronische ziekte ook kunnen worden doorgegeven aan je nakomelingen, maar na 1 of 2 generaties ook weer kunnen normaliseren. Dit zou dus ook iets te maken kunnen hebben met familiariteit en wellicht ook wel het begrip erfzonden.
Ik begrijp dat het bovenstaande geen eenvoudige materie is, maar het is wel noodzakelijk omdat het anders niet is uit te leggen waarom chronische stress zulke ingrijpende veranderingen in gang zet en aanleiding kan zijn tot het ontstaan van chronische ziekten.
Geest en lichaam zijn niet van elkaar te scheiden. De kracht van emoties en gevoelens op ons lichamelijk functioneren wordt door de medische wereld zwaar onderbelicht.
In deze tijd van alle emoties en gevoelens door het Corona-gebeuren, moeten wij toch proberen de stress die hier mee gepaard gaat zo veel mogelijk te neutraliseren en in het ‘NU’ te plaatsen.
In de volgende rubrieken zal ik verder ingaan op mechanismen en processen waardoor chronische ziekten, ook kanker, nog meer zijn te relateren aan chronische stress.
Ter sprake zal ook komen hoe we chronische stress kunnen neutraliseren en zo chronische ziekten kunnen voorkomen en genezen.
Geest en lichaam zijn ondeelbaar!!
Groet van Dr Roel.
Uitingen van derden in columns reflecteren niet per definitie de visie van Orjana.nl
** Wie een vraag heeft voor Dr Roel mag die emailen naar info(apestaart)orjana(punt)nl (schrijven zoals een normaal emailadres geschreven wordt). Dr Roel zal uit de inzendingen selecteren en antwoorden via de column of email. Uw mail wordt altijd beantwoord of door Orjana of door Dr Roel.
